या लेखाचा परिचय
Psoriasis in Children – सोरायसिस हा मुख्यतः त्वचेचा आजार असून प्रामुख्याने प्रौढांमध्ये आढळतो, परंतु आजकाल लहान मुलांमध्येदेखील दिसू लागला आहे. लहान मुलांमधला सोरायसिस केवळ त्वचेवरच नव्हे तर मुलाच्या आत्मविश्वासावर, शालेय जीवनावर आणि आरोग्यावर देखील परिणाम करू शकतो. लक्षणे लवकर लक्ष्यात घेऊन, योग्य प्रकारे उपचार घेतल्याने मुलाच्या आयुष्यात मोठा फरक करू पडू शकतो.
सोरायसिस हा एक रोग प्रतिकारशक्ति आणि आनुवंशिक आजारआहे. सुमारे ०.२ ते २% मुले सोरायसिसने त्रस्त आहेत. त्यापैकी ०.५५% मुले ही ० ते ९ वर्षे वयोगटातील आहेत आणि १.३७% मुलेही ९ ते १९ वर्षे वयोगटातील आहेत. प्लेक सोरायसिस हा लहान मुलांमध्ये सर्वात जास्त आढळणारा प्रकार आहे, त्यानंतर गुट्टेट सोरायसिस, स्कॅल्प सोरायसिस आणि डायपर सोरायसिस आहे.
सोरायसिसची होण्याची मुख्य कारणे
- झोपेचा अभाव.
- व्यायामाचा अभाव.
- आनुवंशिकता.
- पर्यावरणीय घटक.
- आहार.
मुलांमध्ये सोरायसिस उद्भवण्यासाठी कारणीभूत असणारे घटक
- तणाव, चिंता – वर्गातील स्पर्धात्मक वातावरण, अभ्यास, पालकांच्या अवास्तव अपेक्षा आणि दबाव यामुळे मुले जास्त तणावग्रस्त असतात.
- कौटुंबिक गतिशीलता – आजच्या जगात पालक दोघेही काम करत असतात आणि कधीकधी कामाचा ताण आणि मतभेद मुलांसमोर भांडणात रूपांतरित होतात. जर भांडणांची वारंवारता जास्त असेल तर मुलांवर ताण येतो. यामुळे सोरायसिस देखील होऊ शकतो.
- व्यायामाचा अभाव – मुले मैदानी खेळ खेळण्याऐवजी फोनवर गेम खेळण्यात व्यस्त असतात. ते फोनवर तसेच टीव्हीवर कार्टून पाहत असतात. अश्या सवयी मुलांना आळशी बनवतात आणि मुले बाहेर खेळायला जायचा कंटाळा करतात. जास्त स्क्रीन टाइमचा झोपेवर देखील परिणाम होतो.
- आहार – अलीकडे मुले जंक फूडकडे जास्त आकर्षित होतात, त्यांना हिरव्या भाज्या आणि निरोगी अन्न खाणे आवडत नाही.
- औषधे.
मुलांमध्ये आढळणारे सोरायसिसचे प्रकार
- प्लेक सोरायसिस – हा सोरायसिसचा प्रामुख्याने आढळणारा प्रकार आहे. एकूण सोरायसिसग्रस्त मुलांपैकी ३४% ते ७३% मुलांमद्धे प्लेक सोरायसिस आढळतो. त्यामुळे लाल, खाज सुटणारे, कोरडे ठिपके, हायपरपिग्मेंटेड सिल्व्हरी-व्हाइट स्केल होतात. सामान्यतः गुडघे, कोपर, पाठीचा खालचा भाग आणि टाळूवर लाल खाज सुटणारे, कोरडे ठिपके, हायपरपिग्मेंटेड सिल्व्हरी-व्हाइट स्केल आढळून येतात.
- गुट्टाट सोरायसिस – गुट्टाट सोरायसिस हा घशातील स्ट्रेपसारख्या बॅक्टेरियाच्या संसर्गामुळे होतो. तो लहान, लाल, थेंबाच्या आकाराचे खवलेयुक्त डाग जे सहसा धड, हात आणि पायांवर दिसतात.
- स्काल्प सोरायसिस – हा सोरायसिसचा सर्वात सामान्य प्रकार आहे, जो लहान मुलांमध्ये दिसून येतो. त्यामुळे टाळूवर लाल, खवलेयुक्त डाग पडतात.
- डायपर सोरायसिस – याला नॅपकिन सोरायसिस असेही म्हणतात. डायपरच्या भागात पुरळ दिसून येतात, ते चमकदार लाल, स्पष्टपणे दिसणारे असतात.
पालकांनी लक्षात घेतले पाहिजे अशी लक्षणे
- पांढऱ्या खवल्यांसह दिसणारे लाल ठिपके.
- कोरड्या आणि भेगा पडलेल्या त्वचेतून कधीकधी रक्त येऊ शकते, हा सोरायसिसचा प्रारंभिक टप्पा आहे म्हणून त्याकडे दुर्लक्ष करू नका.
- कधीकधी ते पुरळ असल्यासारखे वाटते परंतु त्यासाठी नियमित क्रीम वापरल्यास ते जात नाही.
- सोरायसिस बहुतेकदा कोपर, गुडघे, टाळू, चेहरा, कानांच्या मागे दिसून येतो.
उपचार
होमिओपॅथीचे परिणाम मुलामध्ये जास्त काळ टिकू शकतात कारण ते मुलाची प्रतिकारशक्ती वाढविण्यास मदत करतात.
निष्कर्ष
मुलांमध्ये सोरायसिस सुरुवातीला छोटासा वाटू शकतो, परंतु लवकर निदान, योग्य काळजी आणि भावनिक आधार मिळाल्यास, मुले निरोगी आणि आत्मविश्वासपूर्ण जीवन जगू शकतात. लक्षणे ओळखणे, ट्रिगर्स टाळणे आणि स्थिती प्रभावीपणे व्यवस्थापित करणारे सुरक्षित, बाल-अनुकूल उपचार निवडणे हे मुख्य आहे.
वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न
प्रश्न १. लहान मुलांना खरोखर सोरायसिस होऊ शकतो का?
होय, लहान मुलांना सोरायसिस होऊ शकतो. जरी तो प्रौढांमध्ये जास्त आढळून येतो आहे. तरी अभ्यास असे सूचित करतो की सुमारे १% मुलांना सोरायसिस होऊ शकतो, जो बहुतेकदा अनुवांशिकता, संसर्ग किंवा पर्यावरणीय घटकांमुळे होतो.
प्रश्न २. मुलांमध्ये सोरायसिसची सुरुवातीची चिन्हे कोणती आहेत?
सामान्य लक्षणांमध्ये टाळू, गुडघे, कोपर किंवा कानाच्या मागे लाल, खवलेयुक्त ठिपके दिसून येतात. काही प्रकरणांमध्ये, मुले खाज सुटणे, दुखणे किंवा त्वचेला अस्वस्थता असल्याची तक्रार करू शकतात.
प्रश्न ३. मुलांमध्ये सोरायसिस एक्झिमापेक्षा कसा वेगळा आहे?
दोन्हीमुळे त्वचेला लाल, खाज सुटते, सोरायसिसमध्ये सहसा जाड, सिल्वरी खवले आणि स्पष्टपणे दिसून येणारे ठिपके असतात, तर एक्झिमामध्ये डाग कोरडा, सूजलेला आणि कमी स्पष्टपणे सीमा असलेला असतो.
प्रश्न ४. मुलांमध्ये सोरायसिस कशामुळे होतो?
घशातील संसर्ग (जसे की स्ट्रेप्टोकोकोसिस), ताण, त्वचेला दुखापत, थंड हवामान आणि कधीकधी काही औषधे यांचा समावेश असू शकतो.
प्रश्न ५. मुलांमध्ये सोरायसिस संसर्गजन्य आहे का?
नाही, सोरायसिस संसर्गजन्य नाही. ही एक रोगप्रतिकारक शक्तीने होणारी स्थिती आहे आणि ती एका मुलापासून दुसऱ्या मुलामध्ये पसरू शकत नाही.
प्रश्न ६. बालपणीच्या सोरायसिसवर उपचार कसे केले जातात?
उपचारांमध्ये टॉपिकल क्रीम, औषधी शैम्पू, लाईट थेरपी किंवा गंभीर प्रकरणांमध्ये, सिस्टेमिक औषधे समाविष्ट असू शकतात. बालरोगतज्ञ सहसा मुलाचे वय आणि तीव्रतेनुसार उपचार तयार करतात.
प्रश्न ७. माझ्या मुलाला कायमचे सोरायसिस राहील का?
सोरायसिस ही एक जुनाट स्थिती आहे, परंतु लक्षणे व्यवस्थापित केली जाऊ शकतात. काही मुलांना त्यांच्या सोरायसिसमध्ये सुधारणा होताना दिसून येते, तर काहींना आयुष्यभर फ्लेअर-अप असू शकतात.
प्रश्न ८. आहार किंवा जीवनशैलीतील बदल मदत करू शकतात का?
हो, संतुलित आहार राखणे, ताण कमी करणे, हायड्रेटेड राहणे आणि ज्ञात ट्रिगर्स टाळणे यामुळे फ्लेअर-अप कमी होण्यास आणि एकूणच आरोग्य सुधारण्यास मदत होऊ शकते.
प्रश्न ९. पालकांनी दीर्घकालीन गुंतागुंतीबद्दल काळजी करावी का?
सोरायसिस असलेली बहुतेक मुले सामान्य जीवन जगतात. तथापि, क्वचित प्रसंगी, सोरायसिसवर उपचार न केल्याने सांधे दुखी (सोरायटिक आर्थरायटिस) निर्माण करू शकते किंवा भावनिक आरोग्यावर परिणाम करू शकते, ज्यामुळे नियमित तपासणी करणे महत्वाचे आहे.
प्रश्न १०. सोरायसिस असलेल्या मुलाला पालक भावनिकदृष्ट्या कसे आधार देऊ शकतात?
खुल्या संवादाला प्रोत्साहन द्या, त्यांना या स्थितीबद्दल शिक्षित करा, त्यांचा आत्मविश्वास वाढवा आणि शाळेत छळ टाळण्यासाठी शिक्षकांसोबत संवाद साधत रहा.