Key difference between Psoriasis and Eczema – सोरायसिस आणि एक्झिमा हे दोन सामान्य जुनाट त्वचेचे आजार आहेत जे संसर्गामुळे होत नसले तरी, बहुतेकदा संसर्गजन्य पुरळांसारखे दिसतात. दोन्ही आजार त्यांच्या दृश्यमान लक्षणांमुळे आणि सततच्या अस्वस्थतेमुळे व्यक्तीच्या जीवनावर लक्षणीय परिणाम करू शकतात. प्रथमता या आजारांमधील फरक समजून घेणे आवश्यक आहे, कारण त्यांची कारणे, लक्षणे आणि उपचार वेगवेगळे असतात. सोरायसिस हा एक ऑटोइम्यून डिसऑर्डर आहे ज्यामुळे त्वचेच्या पेशींचे जलद अतिउत्पादन होते, जाड, खवलेयुक्त प्लेक्स तयार होतात. दुसरीकडे, एक्झिमा ही एक दाहक स्थिती आहे जी बाह्य घटक, जसे की ऍलर्जी किंवा त्रासदायक घटकांना अतिक्रियाशील रोगप्रतिकारक प्रतिसादामुळे होते. या परिस्थिती ओळखणे, व्यवस्थापित करणे आणि उपचार कसे करावे हे जाणून घेतल्याने रुग्णांना निरोगी त्वचा राखण्यास आणि जळजळ कमी करण्यास मदत होते.
या लेखाचा परिचय:
सोरायसिस आणि एक्झिमा हे दोन्ही त्वचेचे विकार आहेत जे संसर्गामुळे होत नाहीत, परंतु ते संसर्गासारखे दिसतात. सोरायसिस हा एक दीर्घकालीन ऑटोइम्यून डिसऑर्डर आहे, ज्यामुळे त्वचेच्या पेशींचे जास्त उत्पादन होते, ज्यामुळे जाड, खवलेयुक्त आणि सूजलेले पॅच तयार होतात ज्यांना प्लेक्स म्हणतात. एक्झिमा ही एक जुनाट दाहक स्थिती आहे जिथे आपल्याला त्वचेच्या पेशींची कोरडेपणा आणि जाडी लक्षात येते, परंतु हे त्वचेच्या पेशींच्या जास्त उत्पादनामुळे होत नाही; ती ऍलर्जीक प्रतिक्रिया किंवा संवेदनशील ट्रिगर्स, उदाहरणार्थ, सूर्यकिरण, धातू किंवा अन्नपदार्थांची प्रतिक्रिया आहे ज्यामुळे त्वचेला खाज सुटू शकते आणि जाड होऊ शकते.
सोरायसिस आणि एक्झिमा होण्याची मुख्य कारणे (Causes of Psoriasis and Eczema):
सोरायसिस आणि एक्झिमा होण्याची मुख्य कारणे देखील एकमेकांपासून वेगळी आहेत. सोरायसिसचे मुख्य कारण म्हणजे रोगप्रतिकारक शक्तीमधील बिघाड, म्हणजेच त्वचेच्या पेशींचे जास्त उत्पादन होते, जे त्वचेच्या पृष्ठभागावर तयार होतात आणि जाड, खवलेयुक्त प्लेक्स तयार करतात. तर एक्झिमाचे मुख्य कारण म्हणजे रोगप्रतिकारक शक्तीची अतिप्रतिक्रिया, म्हणजेच रोगप्रतिकारक शक्ती धूळ, परागकण आणि साबणासारख्या सामान्यतः निरुपद्रवी पदार्थांवर तीव्र प्रतिक्रिया देते.
सोरायसिस बहुतेकदा प्रौढांमध्ये दिसून येतो आणि एक्झिमा सामान्यतः मुलांमध्ये दिसून येतो.
सोरायसिस सामान्यतः टाळूवर सुरू होते; सुरुवातीचे घाव लाल, जाड, खवलेयुक्त ठिपक्यांसारखे दिसतात जे केसांच्या मुळांशी वाढू शकतात, तर एक्झिमा सहसा लहान मुलांच्या चेहऱ्यावर, गालावर आणि टाळूवर सुरू होते. सोरायसिस सामान्यतः कोपर, गुडघे आणि पाठीच्या खालच्या भागावर परिणाम करते आणि एक्झिमा सहसा कोपर, गुडघे यांच्या विरुद्ध बाजूंना किंवा त्वचेच्या घड्यांना प्रभावित करतो.
सोरायसिस आणि एक्झिमाची सामान्य लक्षणे (Common symptoms of Psoriasis and Eczema):
सोरायसिसची सामान्य लक्षणे म्हणजे चांदीसारखे पांढरे खवले असलेले लाल ठिपके, कोरडी, भेगा असलेली त्वचा ज्यातून रक्तस्त्राव होऊ शकतो आणि खाज सुटणे आणि जळजळ होणे. एक्झिमाची सामान्य लक्षणे म्हणजे कोरडी, लाल, तीव्र खाज सुटणारी त्वचा, विशेषतः रात्री जास्त खाज सुटते.
सोरायसिस ही एक जुनाट ऑटोइम्यून स्थिती आहे, म्हणजेच ती पूर्णपणे निघून जात नाही, परंतु ती आटोक्यात आणली जाऊ शकते; तथापि, बरा होण्याचा वेळ तीव्रता आणि उपचारांवर अवलंबून असतो. याचा अर्थ सोरायसिस कायमचा बरा होऊ शकत नाही, परंतु योग्य उपचारांनी, फ्लेअर-अप्स काही आठवड्यांत बरे होऊ शकतात आणि माफी महिने किंवा वर्षे टिकू शकते. एक्झिमा देखील दीर्घकालीन असू शकतो, परंतु योग्य काळजी घेतल्यास त्याचे फ्लेअर-अप्स सोरायसिसपेक्षा लवकर बरे होतात. याचा अर्थ असा की एक्झिमाचे फ्लेअर-अप्स सामान्यतः योग्य उपचार आणि ट्रिगर नियंत्रणाने काही आठवड्यांत बरे होतात, जरी ही स्थिती वेळोवेळी परत येऊ शकते.
सोरायसिस आणि एक्झिमाच्या रुग्णांनी योग्य त्वचेचे हायड्रेशन राखले पाहिजे, ज्ञात ट्रिगर्स टाळले पाहिजेत, निर्धारित उपचारांचे पालन केले पाहिजे आणि फ्लेअर-अप्स कमी करण्यासाठी आणि निरोगी त्वचा राखण्यासाठी तणाव व्यवस्थापित केला पाहिजे.
निष्कर्ष:
सोरायसिस आणि एक्झिमा दिसण्यात काही साम्य असले तरी, ते होण्याची वेगवेगळी कारणे आणि उपचार दोन्ही भिन्न आहेत. सोरायसिस ऑटोइम्यून डिसफंक्शनमुळे उद्भवते, तर एक्झिमा हा पर्यावरणीय ट्रिगर्स किंवा ऍलर्जीनची प्रतिक्रिया आहे. दोन्ही स्थिती दीर्घकालीन असू शकतात, परंतु योग्य काळजी घेतल्यास – त्वचेचे हायड्रेशन, ट्रिगर व्यवस्थापन आणि निर्धारित उपचारांचे पालन यासह – रुग्ण लक्षणे लक्षणीयरीत्या कमी करू शकतात आणि त्यांच्या जीवनाची गुणवत्ता सुधारू शकतात. लवकर ओळख आणि सातत्यपूर्ण व्यवस्थापन हे सोरायसिस आणि एक्झिमा नियंत्रणात ठेवण्यासाठी आणि निरोगी, आरामदायक त्वचा राखण्यासाठी महत्त्वाचे आहे.
वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न:
१. सोरायसिस संसर्गजन्य आहे का?
नाही, सोरायसिस संसर्गजन्य नाही. ही एक स्वयंप्रतिकार स्थिती आहे जी रोगप्रतिकारक शक्तीच्या बिघाडामुळे होते, बॅक्टेरिया, विषाणू किंवा बुरशीमुळे नाही.
२. एक्झिमा सोरायसिसमध्ये बदलू शकतो का?
नाही, एक्झिमा सोरायसिसमध्ये बदलू शकत नाही. त्या वेगवेगळ्या कारणांमुळे वेगळ्या स्थिती आहेत, जरी कधीकधी त्या सारख्या दिसू शकतात.
३. कोणत्या वयोगटातील लोकांना सोरायसिस किंवा एक्झिमा होण्याची शक्यता जास्त असते?
सोरायसिस प्रौढांमध्ये अधिक सामान्यतः दिसून येतो, तर मुलांमध्ये, विशेषतः लहान मुलांमध्ये एक्झिमा अधिक वारंवार होतो.
४. सोरायसिस किंवा एक्झिमा कायमचा बरा होऊ शकतो का?
कोणतीही स्थिती कायमची बरी होऊ शकत नाही. सोरायसिसमध्ये सुधारणा होऊ शकते आणि योग्य काळजी घेतल्यास एक्झिमा फ्लेअर-अप्स प्रभावीपणे व्यवस्थापित केले जाऊ शकतात, परंतु दोन्ही स्थिती पुन्हा येऊ शकतात.
५. एक्झिमा फ्लेअर-अप्ससाठी सामान्य ट्रिगर्स कोणते आहेत?
सामान्य ट्रिगर्समध्ये धूळ, परागकण, काही पदार्थ, कठोर साबण, धातू आणि सूर्यप्रकाशाचा संपर्क यासारखे ऍलर्जीन समाविष्ट आहेत.
६. सोरायसिस आणि एक्झिमाच्या ज्वालामुखींचे व्यवस्थापन मी कसे करू शकतो?
त्वचेचे योग्य हायड्रेशन राखणे, ज्ञात ट्रिगर्स टाळणे, लिहून दिलेली औषधे किंवा स्थानिक उपचारांचे पालन करणे आणि ताणतणावाचे व्यवस्थापन करणे हे सोरायसिस आणि एक्झिमावर नियंत्रण ठेवण्यासाठी आवश्यक आहे.
७. सोरायसिस किंवा एक्झिमामध्ये मदत करणारे जीवनशैलीतील काही बदल आहेत का?
हो, संतुलित आहार, नियमित व्यायाम, ताण व्यवस्थापन आणि धूम्रपान किंवा जास्त मद्यपान टाळणे यासह निरोगी जीवनशैलीमुळे सोरायसिस आणि एक्झिमाची तीव्रता कमी होण्यास मदत होऊ शकते.