या लेखाचा परिचय
Know about Lichen Planus – त्वचेच्या आजारांमुळे अनेकदा गोंधळ होतो कारण अनेक आजार दिसायला सारखे दिसतात, परंतु प्रत्येकाचे स्वतःचे मूळ कारण असते, असाच एक आजार म्हणजे लाइकेन प्लॅनस. हा एक दाहक विकार जो केवळ त्वचेवरच नाही तर तोंड, नखे, टाळू आणि अगदी गुप्तांगांवर देखील परिणाम करू शकतो. जरी तो संसर्गजन्य नसला तरी, उपचार न केल्यास तो अस्वस्थ होऊ शकतो आणि कधीकधी दीर्घकाळ टिकू शकतो. योग्य काळजी घेण्याच्या दिशेने ही स्थिती समजून घेणे हे पहिले पाऊल आहे.
लाइकेन प्लॅनस म्हणजे काय?
लाइकेन प्लॅनस ही एक त्वचेची स्थिती आहे ज्यामध्ये त्वचेवर जांभळे, काळे खाज सुटणारे डाग किंवा अडथळे येतात. ते तुमच्या त्वचेवर, केसांवर, तोंडावर, गुप्तांगांवर आणि नखांवर परिणाम करू शकतात.
लाइकेन प्लॅनसची लक्षणे
- त्वचा: सामान्यतः मनगटावर, घोट्यावर, पाठीच्या खालच्या भागात आणि हाताच्या आतील बाजूस सपाट, लालसर, जांभळ्या रंगाचे अडथळे दिसतात. रात्री तीव्र खाज वाढू शकते.
- तोंड: जीभ किंवा गालावर पांढरे, लेसी पॅचसारखे दिसते. यामुळे जळजळ, वेदना किंवा चाचण्यांबद्दल संवेदनशीलता निर्माण होऊ शकते.
- टाळू: यामुळे टाळूवर लालसरपणा आणि जळजळ होते.
- नखे: या प्रकरणात सर्वात सामान्य गोष्टी म्हणजे खड्डे पडणे, जाड होणे आणि नखे त्यांच्या बेडपासून वेगळे होणे.
- जननेंद्रिया: यामुळे लघवी करताना किंवा लैंगिक क्रियाकलाप करताना अस्वस्थता येऊ शकते.
लाइकेन प्लॅनसची कारणे
- रोगप्रतिकारक शक्ती बिघडणे
- अनुवांशिक घटक
- संक्रमण
- औषधे
- अ‍ॅलर्जीक प्रतिक्रिया
निष्कर्ष
लाइकेन प्लॅनसची चर्चा सोरायसिस किंवा एक्झिमाइतकी सामान्यतः केली जात नाही, परंतु ते ओळखणे आणि त्यावर उपचार करणे तितकेच महत्त्वाचे आहे. ते शरीराच्या अनेक भागांवर परिणाम करू शकते आणि कधीकधी महिने टिकते, म्हणून लवकर वैद्यकीय मार्गदर्शन आवश्यक आहे. उपचार आणि जीवनशैली काळजीच्या योग्य नियोजनाने, लाइकेन प्लॅनस प्रभावीपणे व्यवस्थापित केले जाऊ शकते, ज्यामुळे आराम आणि जीवनाची गुणवत्ता दोन्ही सुधारते.
वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न
१. लाइकेन प्लॅनस म्हणजे काय?
लाइकेन प्लॅनस ही एक दाहक त्वचेची स्थिती आहे ज्यामुळे खाज सुटणे, जांभळे, सपाट-टोपलेले अडथळे होतात. ते तोंड, नखे, टाळू आणि गुप्तांगांवर देखील परिणाम करू शकते.
२. लाइकेन प्लॅनस संसर्गजन्य आहे का?
नाही, लाइकेन प्लॅनस संसर्गजन्य नाही. त्वचेच्या संपर्कातून, कपडे शेअर करून किंवा प्रभावित भागांना स्पर्श करून तुम्हाला तो होऊ शकत नाही.
३. लाइकेन प्लॅनस कशामुळे होतो?
नेमके कारण स्पष्ट नाही, परंतु ते अतिक्रियाशील रोगप्रतिकारक प्रतिक्रियेशी जोडलेले आहे. ट्रिगर्समध्ये काही औषधे, संक्रमण (जसे की हिपॅटायटीस सी), ताण किंवा ऍलर्जीज यांचा समावेश असू शकतो.
४. लाइकेन प्लॅनसची लक्षणे काय आहेत?
जांभळे किंवा लालसर ठिपके, त्वचेवर खाज सुटणे.
तोंडात पांढरे, लेसी पॅच किंवा वेदनादायक फोड येणे.
नखे पातळ होणे, सुटणे किंवा गळणे.
५. लाइकेन प्लॅनसचे निदान कसे केले जाते?
डॉक्टर सहसा त्वचा, नखे किंवा तोंडाची तपासणी करून त्याचे निदान करतात. काही प्रकरणांमध्ये, पुष्टी करण्यासाठी त्वचेची बायोप्सी आवश्यक असू शकते.
६. लाइकेन प्लॅनसचा उपचार कसा केला जातो?
लाइकेन प्लॅनसचा उपचार हा तीव्रता आणि स्थानावर अवलंबून असतात. पर्यायांमध्ये टॉपिकल कॉर्टिकोस्टिरॉईड्स, खाज सुटण्यासाठी अँटीहिस्टामाइन्स, हलकी थेरपी आणि रोगप्रतिकारक क्रिया कमी करण्यासाठी औषधे समाविष्ट आहेत.
७. लाइकेन प्लॅनस स्वतःहून निघून जाऊ शकतो का?
हो. बऱ्याच प्रकरणांमध्ये, त्वचेवरील लाइकेन प्लॅनस १-२ वर्षांच्या आत बरा होतो. तथापि, तोंडी आणि नखांवर लाइकेन प्लॅनस जास्त काळ टिकू शकतो आणि उपचारांची आवश्यकता असू शकते.
८. ताण लाइकेन प्लॅनसला आणखी वाईट बनवतो का?
हो. ताण आणि चिंता लाइकेन प्लॅनस वाढण्यासाठी कारणीभूत ठरू शकतो. योग, ध्यान किंवा नियमित व्यायाम यासारख्या ताण व्यवस्थापन तंत्रांमुळे मदत होऊ शकते.
९. लाइकेन प्लॅनस कर्करोगात बदलू शकतो का?
तोंडातील लाइकेन प्लॅनसकडे लक्ष्य न दिल्यास तोंडाच्या कर्करोगात रूपांतर होण्याचा धोका कमी-अधिक प्रमाणात असतो. त्वचारोगतज्ज्ञ किंवा दंतवैद्याकडे नियमित तपासणी करणे महत्वाचे आहे.
१०. लाइकेन प्लॅनस होण्याची शक्यता कोणाला जास्त असते?
हे सहसा ३०-६० वर्षे वयोगटातील प्रौढांना प्रभावित करते आणि पुरुषांपेक्षा महिलांमध्ये ते थोडे जास्त प्रमाणात आढळते.